Afgelopen week kwamen de conclusies van een onderzoek naar buiten over de vermogensverdeling in Nederland. Dit onderzoek is uitgevoerd onder leiding van de AFM. Daarnaast hebben financiële experts meegewerkt uit diverse ministeries, het Centraal Planbureau, het Centraal Bureau voor de Statistiek en De Nederlandsche Bank. Uit dit onderzoek zijn een aantal opmerkelijke resultaten gekomen.
De vermogensongelijkheid groeit in Nederland
De vermogensverdeling is ‘schever dan eerder gedacht’ in Nederland. Een kwart van het totale vermogen in Nederland is in handen van 1 procent van de huishoudens. En de verschillen tussen de inkomensgroepen groeien doordat een kleine groep profiteert van hun aandelen (meer dan eerst gedacht) en van de stijgende huizenprijzen. Ook de belastingdruk is voor de top van 1 procent meest vermogenden lager dan voor andere huishoudens. Dit komt doordat inkomen uit arbeid zwaarder wordt belast dan inkomen uit vermogen.
Voor één op de vier huishoudens geldt dat zij netto gezien een schuld hebben.
Ook zit er veel verschil tussen mensen in loondienst en mensen met een eigen bedrijf door bepaalde belastingregels toegenomen. Het verschil tussen huurders en huiseigenaren wordt groter door de belastingaftrek in verband met de hypotheekrenteaftrek.
Oplossingen die nu op tafel liggen
De onderzoekers hebben diverse oplossingen aangedragen. Zo zou het goed zijn als de overheid jaarlijks de belastingconstructies van vermogende belastingbetalers in beeld brengt, zodat zichtbaar wordt hoe belastingregels in de praktijk uitpakken.
Verder schetsen de onderzoekers pakketten aan belastingmaatregelen, zoals het afschaffen van het lage tarief voor vennootschapsbelasting en het afschaffen van de aftrekpost mkb-winstvrijstelling. Ook bij vermogensoverdrachten, zoals bij bedrijfsopvolging, erfenissen en schenkingen, kan de belastingdruk eerlijker worden verdeeld.
Als oplossing voor het verschil tussen mensen met een eigen woning en huurders noemt de werkgroep het verlagen van de hypotheekrenteaftrek van 37,05 procent naar 31 procent. Ook het eigenwoningforfait moet flink worden verhoogd, dan 0,45 procent naar 2,45 procent. Het op lange termijn gaan belasten van de winst bij verkoop van een woning is ook één van de maatregelen. Het belasten van de woning als bezit, in box 3, wordt niet gezien als optie.
Het kabinet beraad zich over de opties
Minister Sigrid Kaag van Financiën heeft aangegeven het rapport “heel inzichtelijk” te vinden. Het kabinet had al voorgesorteerd naar de mogelijkheid om vermogens zwaarder te kunnen belasten in de Voorjaarsnota. Premier Mark Rutte heeft aangegeven dat hij belastingwijzigingen “heel precies” wilt uitvoeren om iemands eerste huis, pensioen of het mkb niet te willen raken.
Het kabinet verwacht op Prinsjesdag met een aantal maatregelen te komen.
Maar zo simpel is dit (nog) niet
In reactie hierop heeft de Belastingdienst al gereageerd. Zij geven aan dat de hypotheekrenteaftrek de komende jaren niet omlaag kan, of de politieke partijen dit nou willen of niet. De Belastingdienst heeft zijn handen vol aan de afhandeling van de ‘box-3 compensatie’ en kan daarom de invoer van een nieuw tarief voorlopig niet aan.
Met andere woorden; het is leuk dat er een rapport wordt uitgebracht met een aantal aanbevelingen, maar die blijken helemaal niet uitvoerbaar in de praktijk. Het zal afwachten worden wat de nieuwe maatregelen worden, en wat de gevolgen hiervan zijn.